Inloggen
1. Samen starten

Participatie- en communicatiestrategie opstellen

Draagt bij aan spoor:
A
Betrokken partijen:

Doel

Op hoofdlijnen weet je hoe je bewoners en andere belanghebbende in de wijk betrekt en betrokken houdt bij de besluitvorming. Daarbij is de hoofdboodschap uitgewerkt naar een vertaling per doelgroep en heb je inzichtelijk via welke kanalen je deze gaat verspreiden. Vragen vanuit de wijk kunnen helder worden beantwoord, de verwachtingen zijn realistisch en worden goed gemanaged.

Aanpak

In de participatiestrategie werk je uit hoe bewoners en andere gebruikers in de wijk meedenken, werken en besluiten in de te maken keuzes in de wijkaanpak. Wat zijn de grenzen van de invloed die verschillende doelgroepen hebben op het proces, de inhoudelijke keuzes en de resultaten? Ook is belangrijk hoe je belanghebbenden in de wijk informeert over het proces en de keuzes die gemaakt worden. De uitgangspunten die je kiest leg je vast in de communicatiestrategie. 

Bij het uitwerken van de participatie- en communicatiestrategie gebruik je onder andere de informatie opgehaald in de knooppunten Informele netwerken en verbindende actoren in de wijk identificeren, Beeld vormen van de wijk, Gezamenlijke ambitie voor de wijk opstellen en Duidelijkheid over het verhaal van het traject

Stel in de strategie een duidelijk doel: hoeveel procent van de inwoners moet bijvoorbeeld betrokken zijn? Bedenk hoe je initiatieven en bewoners hiervoor kan inzetten. Start bijvoorbeeld bij de bestaande organisaties van bewoners; bedenk samen met hen hoe iedereen betrokken kan raken. Stel vast hoe je de drempels (tijdsbeslag, het gevoel er geen verstand van te hebben, weerstand tegen klimaatbeleid e.d.) kunt verlagen. Het is hierbij belangrijk dat participatie vaak pas effectief is als het vanuit wensen, behoeften en structuren van bewoners ontstaat ("bottom-up"). Deze processen kosten tijd en geld, houd hier rekening mee in een planning en kostenoverzicht. 

Bepaal voor de communicatiestrategie samen met de afdeling communicatie de boodschappen per doelgroep en de kanalen waarmee je deze verspreidt. Stel vast welke middelen nodig zijn, niet alleen voor het ‘zenden’ maar ook voor het ‘ontvangen’ en de opvolging die daarbij hoort. 

In het knooppunt Participatie- en communicatiestrategie herijken en concretiseren (fase 3) concretiseer je beide strategieën met concrete vormen.  

Tips

Participatiestrategie
  • Betrek woningeigenaren, gebruikers en hun belangen zo vroeg mogelijk in het proces. Uit ervaringen van o.a. Smart Energy Cities en Stroomversnelling blijkt dit essentieel te zijn voor een effectief proces, ongeacht wie of wat de initiële ‘driver’ in de wijk is.
  • Benader participatie vanuit bestaande structuren, en begin bij vraagstukken die écht leven in de wijk. Die gaan misschien niet (direct) over de energietransitie. Dan is het verbinden van de energietransitie met in de wijk breed levende opgaven de sleutel naar succesvolle participatie en eigenaarschap bij bewoners. Zie daarvoor ook het knooppunt Fysieke en sociale opgaven van de wijk in kaart brengen. Werk daarom nauw samen met collega's in andere domeinen binnen en buiten de gemeente.
  • Niet alle bewoners in de wijk hebben behoefte op dezelfde manier betrokken te worden. Zo kan het zijn dat een relatief klein deel actief mee wil denken met de technische aspecten. Anderen willen tussentijds worden geïnformeerd en pas actief betrokken worden als er een concreet voorstel is. Om alle bewoners mee te krijgen is het belangrijk verschillende vormen van participatie aan te bieden. 
  • Zorg dat je altijd transparant bent, ook als er iets mis gaat, om vertrouwen in stand te houden.
  • Raadpleeg de Handreiking Participatie van PAW voor hulp bij een op de wijkgerichte participatieaanpak. 
  • Het Participatiekompas, ontwikkeld door Stipo bij de Gemeente Arnhem, biedt handvatten om de participatiestrategie in vier stappen vorm te geven.
  • Ontwerp het besluitvormingsproces om samen met bewoners de warmteoplossing te kiezen. Bepaal hiervoor eerst je einddoel, en gebruik backcasting om terug te redeneren. Het NPLW ontwikkelde een crash course voor gemeenteambtenaren, met ondersteunende handreiking.

Communicatieplan
  • Sluit aan bij bestaande communicatiemiddelen en kanalen in de wijk die je hebt geïdentificeerd bij het knooppunt Informele netwerken en verbindende actoren in de wijk identificeren (fase 1). 
  • Het Wijkkompas heeft een heel aantal belanghebbenden geformuleerd die relevant zijn in de wijkaanpak. Zorg dat je per doelgroep duidelijk maakt hoe en wat je met hen communiceert. Inspiratie nodig voor basisteksten? HIER opgewekt werkte er een aantal uit. 
  • Stel een communicatieplan op aan de hand van de volgende stappen: analyse, doelstelling bepalen, persona’s maken, boodschap formuleren, communicatiemiddelen kiezen, communicatiematrix maken en evalueren & bijsturen. Om op gang te komen, raadpleeg dit stappenplan van de KvK of vind een draaiboek op bewonerscommunicatie.com. Deze vorm van stakeholderanalyse kan helpen bij dit proces.
  • Spelen er spanningen tussen bewoners en de gemeente? Overweeg dan een onafhankelijke organisatie in te schakelen voor het eerste gesprek met bewoners over de wijkaanpak. Deze partij kan spanningen bespreken en oplossen voor het project begint. 
  • Overweeg om een lijst met veelgestelde vragen te publiceren voor bewoners. Hiermee neem je de eerste vragen weg van bezorgde, geïnteresseerde of vooroplopende bewoners.
  • Deze publicatie uit 2020 geeft inzicht in wat er is geleerd omtrent communicatie in de wijkaanpak. Een voorbeeld is de les dat bewoners in het begin voornamelijk drempels zien (de grote groep volgers) en wat je kan doen als gemeente om hier goed mee om te gaan. 

Uit de praktijk

Anticipeer op weerstand van bewoners

Anticipeer op weerstand van bewoners

Een gemeente had een collectief inkoopplan opgesteld waar bewoners alleen nog maar mee hoefden in te stemmen. Een bepaald groepje bewoners b...
Lees meer
De basis is vertrouwen bij bewoners

De basis is vertrouwen bij bewoners

De wijkaanpak in het Nijmeegse Bottendaal is gebaseerd op vertrouwen. Vertrouwen is van groot belang omdat de wijkaanpak een langdurig proce...
Lees meer
Informatiemarkt als alternatief voor bewonersavond

Informatiemarkt als alternatief voor bewonersavond

In de gemeente Amersfoort en Katwijk is met succes een informatiemarkt georganiseerd over de energietransitie. In Katwijk is in de eerste fa...
Lees meer
Win het vertrouwen van wijkbewoners

Win het vertrouwen van wijkbewoners

Door wijkbewoners vanaf het begin mee te nemen in een wijkaanpak, bouw je aan vertrouwen en draagvlak, ook al is er nog maar weinig bekend....
Lees meer
Stadlander brengt in kaart wat energietransitie voor bewoners betekent

Stadlander brengt in kaart wat energietransitie voor bewoners betekent

Woningcorporatie Stadlander wilt bewonerscommunicatie- en participatie goed inrichten en heeft daarom in kaart gebracht wat de energietransi...
Lees meer
Overleg over wijkaanpak in piramidevorm

Overleg over wijkaanpak in piramidevorm

De gemeente Zeist werkt op vier niveaus aan de wijkaanpak in Austerlitz. Deze niveaus vormen samen een piramide. De bovenste trap is het pro...
Lees meer
Gemeente vergeet te communiceren

Gemeente vergeet te communiceren

Een gemeente wilde snel meters maken met de aanleg van een warmtenet. Pas toen het proces was doorlopen en het politieke besluit was genomen...
Lees meer
Realisatie warmtenet ligt 1,5 maand stil door tegenwerken bewoners

Realisatie warmtenet ligt 1,5 maand stil door tegenwerken bewoners

Als bewoners het niet eens zijn met de wijkaanpak kan dit tot vervelende situaties leiden. Zo gooiden flatbewoners tijdens de aanleg van een...
Lees meer
Via een tussenpersoon relatie met gemeente verbeteren

Via een tussenpersoon relatie met gemeente verbeteren

Uit ervaring van onder andere maatschappelijk ontwikkelaar Steenvlinder en adviesbureau Urbannerdam blijkt dat in sommige gevallen het beter...
Lees meer
Contactpersonen in de wijk bereiken 80% van de bewoners

Contactpersonen in de wijk bereiken 80% van de bewoners

Uit de Voortgangsrapportage PAW Monitor 2021 is naar voren gekomen dat gemeenten worstelen met de vaak eenzijdige samenstelling van de actie...
Lees meer
Omgaan met verschillende participatiebehoeften van bewoners

Omgaan met verschillende participatiebehoeften van bewoners

Gemeenten ervaren dat bewoners op verschillende manieren betrokken willen zijn bij de wijkaanpak. Een relatief klein deel wil actief meedenk...
Lees meer
Zoeken naar een realistische participatieaanpak

Zoeken naar een realistische participatieaanpak

In gesprek met bewoners is het belangrijk de overstap zo concreet mogelijk te maken en hen duidelijk te maken wat de overstap gaat betekenen...
Lees meer