Participatiestrategie herijken en concretiseren

• Participatiestrategie opstellen | Fase 1

Na dit knooppunt heb je op basis van de inzichten van de wijk de participatiestrategie aangepast en concreter gemaakt.

• Het projectteam is verantwoordelijk voor het aanpassen van de participatiestrategie.

1. Maak aanpassingen op basis van opgedane inzichten

De afgelopen tijd heb je nieuwe inzichten opgedaan over de wijk. Deze verwerk je in de strategie die je in de eerste fase hebt gemaakt.

• Zijn er bijvoorbeeld nieuwe vraagstukken naar boven gekomen die leven in de wijk? Ben je achter nieuwe of andere wensen vanuit de inwoners gekomen? Heb je een doelgroep beter leren kennen? Maak de nodige aanpassingen in de huidige participatiestrategie.

2. Ontwerp het besluitvormingsproces voor het kiezen van het warmte-alternatief samen met bewoners 

Om het besluitvormingsproces voor het kiezen van een warmte-alternatief te ontwerpen, bepaal je eerst het einddoel en ga je vanaf daar terug redeneren.

• Bedenk hoe je initiatieven en bewoners kunt inzetten, bijvoorbeeld door samen met de bestaande bewonersinitiatieven te bepalen hoe je alle bewoners gaat betrekken. Stel daarbij ook vast hoe je drempels als tijdsbeslag, het gevoel er geen verstand van te hebben of weerstand tegen klimaatbeleid kunt verlagen.

• Participatie is vaak pas effectief als het vanuit wensen, behoeften en structuren van bewoners ontstaat (‘bottom-up’). Deze processen kosten tijd en geld. In de tweede fase heb je de wensen en behoeften van bewoners al opgehaald. Evalueer hoe dit is gegaan en hoeveel tijd en geld dit in beslag nam. Door hier rekening mee houden in de planning en het kostenoverzicht, kun je beter anticiperen op de verdere participatie in de wijkgerichte aanpak.

• Bepaal welke inspraakmogelijkheden je bewoners biedt over het concept wijkuitvoeringsplan, wanneer en hoe ze dat kunnen doen, en wat er met hun inbreng gebeurt. Weersta de neiging om de nadelige gevolgen weg te laten of kleiner te maken dan ze zijn. Leg de gevolgen voor de bewoners en andere belanghebbenden uit in een duidelijke bewoording en/of afbeelding. Zo voorkom je problemen in latere fases. 

3. Concretiseer de participatievormen

In fase 1 heb je bedacht welke participatievormen je wil inzetten. Ga deze nog een keer langs, met de opgedane inzichten van de afgelopen tijd in je achterhoofd. Komen deze nog steeds overeen met de vastgestelde doelen? Heb je inzichten opgedaan over bepaalde doelgroepen waardoor je een participatievorm wilt wijzigen of toevoegen? Maak dit concreet.

• Om alle bewoners mee te krijgen, kies je meerdere participatievormen die passen bij de wijk en de bewoners (de doelgroep). Online participatie past bijvoorbeeld alleen in een wijk waar waarschijnlijk veel bewoners digitaal vaardig zijn. De participatieladder kan hierbij helpen.

• Maak duidelijk welke participatievormen ingezet worden om de wijk en bewoners te betrekken bij de keuzes in de knooppunten hierna.

4. Leg de participatiestrategie voor aan bestuurders 

In Fase 1 heb je bestuurders al betrokken bij de ontwikkelingen rond het opstellen van de participatiestrategie. Nu is het moment om de participatiestrategie aan hen voor te leggen en hier akkoord op te krijgen.

• Bepaal of je ondersteuning van een externe organisatie nodig hebt voor (een deel van) het proces. Naast dat zij specifieke expertise hebben rondom participatieprocessen, kan een 'neutrale' partij nuttig zijn om het gesprek tussen bewoners en de gemeente op een goede manier te voeren. 

• Om het vertrouwen van de bewoners te behouden, is het belangrijk om gedurende het hele traject transparant te zijn over het proces en de voortgang. Is er nog onduidelijkheid binnen de gemeente over bepaalde zaken? Wees hier eerlijk over naar de bewoners. Als bewoners bijvoorbeeld vragen hebben over participatie waarop jij het antwoord (nog) niet weet, kun je ze wijzen op bewonersorganisaties zoals HIER en LSA bewoners. Zij helpen inwoners met informatie, voorbeelden en sparringpartners rond duurzame energie.

• Het is een risico dat steeds dezelfde mensen naar de bewonersavonden komen. Zorg dat je alle bewoners betrekt en niet alleen de enthousiaste initiatiefnemers. Vraag bijvoorbeeld of iedereen de volgende keer de buren vraagt om mee te gaan. Het overgrote deel van de bewoners stelt zich vaak niet zo actief op, maar willen best meedenken als hen dat gevraagd wordt. 

• Bekijk de crash course voor het inrichten van een besluitvormingsproces met bewoners voor gemeenteambtenaren van het NPLW.

• Dit overzicht geeft verschillende bewezen participatievormen op de website van Energie Participatie, een leeromgeving van het NP RES.

• De participatiewaaier op klimaatakkoord.nl bevat een overzicht van verschillende participatievormen bij wind- en zonprojecten. 

• Een burgerberaad wordt gezien als een democratische en effectieve participatievorm. TNO onderzocht hoe je een burgerberaad succesvol kan inzetten in de lokale warmtetransitie.