Warmteplan als schakel tussen visie en wijkuitvoering in Wijchen
De gemeente Wijchen profileert zich als koploper in de warmtetransitie door samen met inwoners, partners en de gemeenteraad een Warmteplan op te stellen. Dit plan vormt de schakel tussen de Transitievisie Warmte en de concrete wijkuitvoeringsplannen. De aanpak kenmerkt zich door een programmatische, gebiedsgerichte werkwijze waarbij participatie en haalbaarheid centraal staan. Het resultaat is een breed gedragen koers richting een aardgasvrij Wijchen, met oog voor lokale wensen en mogelijkheden.
Kenmerken
Provincie: Gelderland
Gemeente: Wijchen
Oppervlakte: 69,58 km²
Aantal inwoners: 42.017inwoners
Woningvoorraad:18.487 woningen
Bouwperiode: 1950-heden
Type bebouwing: voornamelijk tussenwoningen
Eigenaarschap: voornamelijk koopwoningen
Aanleiding
Het landelijke Klimaatakkoord vraagt van gemeenten een actieve rol in de warmtetransitie. In 2022 is dit in Wijchen vertaald naar een Transitievisie Warmte (TVW), wat nu het Warmteprogramma is. De gemeenteraad vroeg toentertijd om een strategische visie en een concreet warmteplan, als basis voor de uitwerking in wijkuitvoeringsplannen. De ambitie was een haalbare, betaalbare en gedragen route naar een aardgasvrije gebouwde omgeving, met aandacht voor energiebesparing, lokale initiatieven en collectieve oplossingen.
Aanpak
De gemeente koos voor een breed participatief proces, ondersteund door adviesbureau Squarewise. Het traject bestond uit drie parallelle sporen:
Inwoners: Via loting en open inschrijving zijn ruim 100 bewoners betrokken bij twee sessies. Zij gaven input over hun wensen, zorgen en ideeën rond de warmtetransitie. Belangrijke thema’s waren ontzorging, eerlijke oplossingen en keuzevrijheid.
Partners: Technische partners (zoals netbeheerder Liander en provincie Gelderland) leverden data en toetsten de haalbaarheid van plannen. Ook woningcorporaties en lokale initiatieven werden actief betrokken.
Gemeenteraad en college: In werksessies zijn dilemma’s besproken, zoals de balans tussen programmatisch werken en ruimte voor bottom-up initiatieven, en de vraag wie eigenaar wordt van de warmte-infrastructuur.
De opgehaalde input is vertaald naar uitgangspunten en actielijnen. Het warmteplan vormt zo de brug tussen visie en uitvoering: het geeft richting aan de Lokale Energie Strategie (LES) en de wijkuitvoeringsplannen die daarop volgen. In de LES worden de ambities verder geconcretiseerd en gekoppeld aan projecten per wijk.
Resultaat
De gezamenlijke aanpak van de gemeente Wijchen heeft geleid tot een aantal concrete en waardevolle resultaten die richting geven aan de lokale warmtetransitie. Door vanaf het begin breed te investeren in participatie en samenwerking, is het Warmteplan stevig verankerd in de lokale praktijk. De belangrijkste opbrengsten zijn:
Draagvlak en samenwerking: Door inwoners, partners en politiek vanaf het begin te betrekken, is het plan breed gedragen en sluit het aan bij lokale behoeften.
Heldere actielijnen: Acht actielijnen vormen de basis voor uitvoering, waaronder focus op ontzorging, isoleren en besparen, gebiedsgerichte aanpak, en het stimuleren van lokale initiatieven.
Gebiedsgerichte pilots: In wijken waar collectieve warmteoplossingen kansrijk zijn, wordt gestart met verkenningen en participatietrajecten. In andere wijken ligt de nadruk op individuele oplossingen en isolatie.
Koppeling met wijkuitvoeringsplannen: Het warmteplan geeft richting aan de wijkuitvoeringsplannen, waarin per wijk samen met bewoners en partners wordt bepaald welke stappen nodig zijn en wie welke rol pakt.
Leren en bijsturen: De gemeente kiest bewust voor een lerende aanpak, waarbij ruimte is voor experimenten, monitoring en bijstelling op basis van ervaringen.
Deze resultaten zorgen ervoor dat Wijchen stap voor stap toewerkt naar een aardgasvrije toekomst, waarbij samenwerking, maatwerk en continue verbetering centraal staan. Zo blijft de aanpak niet alleen realistisch en uitvoerbaar, maar ook toekomstbestendig en passend bij de wensen van de lokale gemeenschap.
Geleerde lessen
Begin met breed ophalen van wensen en zorgen bij inwoners en partners.
Combineer programmatisch werken met ruimte voor lokale initiatieven.
Zet in op ontzorging en handelingsperspectief voor bewoners.
Koppel de warmtetransitie aan andere opgaven in de wijk.
Zorg voor een lerende aanpak en blijf samen evalueren en bijsturen.