Stapsgewijs verduurzamen in Tilburg
De wijk Quirijnstok in Tilburg-Noord was een proeftuin van het Programma Aardgasvrije Wijken. De gemeente zag Quirijnstok als een uitgelezen kans om te onderzoeken wat een goede aanpak is om wijkgericht te werken en een wijk aardgasvrij te maken. De gemeente werkte met een hink-stap-sprong methode, waarmee ze de aanpak hebben opgedeeld in hapklare brokken. Eerst werden twee kleine projecten gerealiseerd, zodat de opgedane ervaringen werden gebruikt om de sprong naar de verduurzaming van de hele wijk te maken.
Kenmerken
Provincie: Noord-Brabant
Gemeente: Tilburg
Oppervlakte wijk: 1,34 km²
Aantal inwoners: 4830 inwoners
Woningvoorraad: 2100 woningen
Bouwperiode: 1965 - 1974
Type bebouwing: flats en rijtjeswoningen
Eigenaarschap: zowel huur als koop
Aanpak
Het traject begon met twee flatgebouwen op de Mozartlaan en de Beethovenlaan. In de Mozartflat werd betonrot geconstateerd waardoor grootschalig onderhoud nodig was. De gemeente zag dit als koppelkans: het renoveren van de balkons zorgde voor een verduurzaming van de gehele flat. De flat is aardgasvrij, heeft een nieuwe klimaatgevel en de balkons hebben afsluitbare ramen, waardoor er extra binnenruimte en een betere isolatie gevel is. Het wooncomfort van bewoners is hierdoor omhoog gegaan. De Beethovenlaan volgde hierna en ook hier deed zich een koppelkans voor: de daken bevatten asbest en moesten vervangen worden.
Resultaat
Na deze eerste projecten ging de gemeente aan de slag in Quirijnstok zelf. In de wijk was een deel van de bewoners al zelfstandig van het aardgas afgegaan, dus er werd van het moment gebruikgemaakt. Het aardgasvrij maken van de hele wijk bleek echter te ambitieus. Zo viel de koppelkans voor de Beethovenlaan weg door nieuwe wetgeving rondom Asbest en waren bij de all-electric plannen in een buurt van de Quirijnstok niet alle bewoners aan boord. Daarom is het doel van het project bijgesteld naar energie besparen en aardgasvrij-ready worden.
Er is onder andere een duurzaamheidsmakelaar beschikbaar om vragen van bewoners te beantwoorden en ze vrijblijvend van advies te voorzien. Dat het thema leeft in de wijk, blijkt wel uit het feit dat het inmiddels storm loopt op de spreekuren van de duurzaamheidsmakelaar. Het veranderde uitgangspunt lijkt te werken: aan de Beethovenlaan wordt inmiddels door bewoners zelf uitgezocht wat de mogelijkheden zijn om van het aardgas af te gaan.
Geleerde lessen
Ga voor de start de wijk in. Achteraf wilde de gemeente te snel stappen zetten en vergat ze daarbij woningbezitters mee te nemen. De ambitie uitspreken om aardgasvrij te worden, zonder eerst de wijk in te gaan om te zien wat daar leeft, was niet handig. De grootste les: ga vóór de start de wijk in, zoek informele netwerken op en blijf met de bewoners in gesprek.
Zoek naar koppelkansen. Zoek naar koppelkansen en aanknopingspunten als reden om ergens aan de slag te gaan. In het geval van de asbestregeling zat de wetgeving uiteindelijk tegen waardoor de koppelkans niet benut kon worden, maar in het geval van de Mozartflat was het wel succesvol.
Onderzoek eerst hoe de wijk ervoor staat. Starten met een onderzoek om te peilen wat de houding en stand van zaken van de wijk is, werkt goed. Daarna kun je langs de deuren met onderzoeksresultaten, waardoor je aanpak beter kan aansluiten en je verhaal overtuigender is.
Stop niet te snel met een regeling. Stop niet direct met bepaalde regelingen als het niet direct lijkt aan te slaan in de wijk. Mond-op-mond reclame blijft het beste middel en het duurt soms even voordat dit opgestart is. In Tilburg was de duurzaamheidsmakelaar aanvankelijk geen succes, maar inmiddels wel.