Gedeeld opdrachtgeverschap lastig te realiseren in Amsterdam
Om samen met bewoners, bedrijven en maatschappelijke organisaties tot een breed gedragen visie op de warmtetransitie te komen, startte de gemeente Amsterdam samen met het platform 02025 een interactief planningsproces: Future Search. Beide partijen spraken af om als gedeelde opdrachtgevers op te treden, met als doel een gelijkwaardige samenwerking. Hoewel het proces uiteindelijk voortijdig werd beëindigd, biedt deze casus waardevolle inzichten voor gemeenten die willen samenwerken met maatschappelijke initiatieven in complexe transitieopgaven.
Kenmerken
Provincie: Noord-Holland
Gemeente: Amsterdam
Oppervlakte gemeente: 243,65 km2
Aantal inwoners: 934.526
Aantal woningen: 480.852
Bouwperiode: Voornamelijk vanaf 1900 - heden
Type bebouwing: Appartementen
Eigenaarschap: zowel huur- als koopwoningen
Aanleiding
De gemeente Amsterdam en 02025 wilden gezamenlijk een breed gedragen visie ontwikkelen voor de warmtetransitie met betrokkenheid van bewoners, bedrijven en maatschappelijke organisaties. Het doel was om via een participatieve methode tot gedeelde oplossingen te komen.
Aanpak
Het Future Search-proces werd opgezet als een interactief planningsproces waarin alle betrokken partijen – bewoners, bedrijven en overheid – samen aan tafel zouden zitten om oplossingen voor de warmtetransitie te verkennen. De gemeente Amsterdam en het platform 02025 spraken af om als gedeelde opdrachtgevers op te treden, met als doel een gelijkwaardige samenwerking.
In de praktijk bleek dit echter lastig te realiseren. Hoewel de intentie gedeeld eigenaarschap was, bleek dit in de praktijk niet eenvoudig. Doordat de gemeente het budget beheerde, had zij in de praktijk meer invloed. Dit zorgde voor spanning in de samenwerking en een groeiend gevoel van ongelijkheid bij 02025.
Resultaat
Het proces bereikte niet de beoogde afronding. 02025 besloot zich terug te trekken, omdat het ervaren machtsverschil te groot werd. De afspraak over gedeeld opdrachtgeverschap bleek onvoldoende om gelijkwaardigheid te waarborgen zolang de financiële controle bij één partij lag.
Volgens de initiatiefnemers had gezamenlijk beheer van het budget een oplossing kunnen bieden, zonder die stap bleef de samenwerking scheef. Het stoppen van het proces laat zien hoe cruciaal het is om bij de start niet alleen afspraken te maken over samenwerking, maar ook over randvoorwaarden zoals financiële zeggenschap.
Geleerde lessen
Gelijkwaardigheid vraagt meer dan intenties: gedeeld opdrachtgeverschap werkt alleen als ook het budget en de besluitvorming gedeeld worden.
Financiële controle is een machtspositie: wie het geld beheert, heeft feitelijk meer invloed.
Empathie en vertrouwen zijn cruciaal: zonder wederzijds vertrouwen en transparantie over rollen en verwachtingen, loopt samenwerking vast.
Institutionele flexibiliteit nodig: gemeenten moeten bereid zijn om macht en middelen te delen om maatschappelijke initiatieven echt ruimte te geven.