Inloggen
3. Strategieën identificeren

Passende participatievormen vormgeven voor bewoners

Draagt bij aan spoor:
A
Betrokken partijen:

Doel

Je hebt de bij de wijk en bewoners (particulieren en huurders) passende participatievormen en -processen bepaald. De wijkaanpak kan alleen slagen als bewoners betrokken worden op een manier die bij hen past en waardoor ze eigenaarschap voelen over het resultaat. Hierin is een goede balans tussen top-down en bottom-up processen cruciaal.

Aanpak

In dit knooppunt concretiseer je de participatiestrategie, gemaakt in Participatiestrategie opstellen, met participatievormen en -processen die het beste bij de wijk en bewoners passen. Het is belangrijk de tijd te nemen voor bewonersparticipatie. Laat bewoners merken dat er écht naar hen wordt geluisterd. Participatie is effectief als het vanuit wensen, behoeften en structuren van bewoners ontstaat ("bottom-up"). Hiervoor zijn geen shortcuts, deze processen kosten tijd en geld. Stel een doel: hoeveel procent van de inwoners moet betrokken zijn, en op welke manier?
Kies een vorm die bewoners helpt en stimuleert om te participeren. Zorg dat het gekozen kanalen, middelen en processen aansluiten bij de doelgroep. Online participatie past bijvoorbeeld alleen in een wijk waar waarschijnlijk veel bewoners digitaal vaardig zijn. Bepaal of je ondersteuning van externe organisaties nodig hebt. Naast dat zij expertise hebben rondom participatieprocessen, kan een 'neutrale' partij nuttig zijn om de geschiedenis en de gevoelens van bewoners over de gemeente het proces niet in de weg te laten staan.

Tips

Omgang met bewoners
  • Wees je ervan bewust dat spreken met een bewonersinitiatief of belangengroep niet hetzelfde is als spreken met 70-80% van álle bewoners van een wijk. Specificeer de rol van een bewonersinitiatief of belangengroep expliciet en communiceer hier helder over. Zie ook de knooppunten Samenwerking met bewonersinitiatieven opstarten en De juiste partijen aan tafel (fase 1).
  • Bedenk hoe je omgaat met verschillende doelgroepen zoals koplopers, snelle volgers, late volgers en bewoners die niet mee willen. Zie knooppunt Communicatieplan voor bewoners en gebruikers in de wijk (fase 1). Dring de participatievorm niet op en laat bewoners in hun waarde. Een bewonersbijeenkomst kan duidelijkheid brengen in welke bewoners wat willen doen.
  • Wil je een bewonersenquête houden? Stem de vragen af op waar bewoners zitten in het proces, zodat zij zich gehoord voelen. Door de enquête weet je wat er bij bewoners leeft en waar je op moet letten.
  • Wees terughoudend in de verspreiding van berichten over de kosten van de energietransitie zolang er veel onzeker is. Overweeg eerst nader onderzoek te doen, zodat je een accuraat beeld hebt van de mogelijkheden en kosten. Daarmee voorkom je dat bewoners worden afgeschrikt door berichten over hoge kosten, terwijl die na onderzoek lager blijken te liggen.
  • Oude en nieuwe vormen van inspraak kunnen soms met elkaar botsen. Bewonersvertegenwoordigers zijn van oudsher gewend namens hun achterban in te spreken. Tegenwoordig is inspraak meer direct, online en bottom-up. Om botsingen te voorkomen, kun je als projectteam met een bewonersvertegenwoordiger afstemmen namens wie hij precies spreekt. Die afbakening geeft ruimte om ook contact te houden met andere bewoners(groepen).
  • Onafhankelijke organisaties, zoals Steenvlinder Groep of Urbannerdam, hebben specifieke expertise rondom dit soort processen: persoonlijk contact maken, het stellen van goede vragen met een open houding, praktisch zijn in je manier van praten en een verschil kunnen maken tijdens de gesprekken met bewoners. Zoek een partij die niet alleen de techniek beheerst, maar ook de sociale kennis heeft.

Bestaande instrumenten
  • Raadpleeg de Handreiking Participatie van PAW voor hulp bij een op de wijkgerichte participatieaanpak. Kijk bij dit knooppunt specifiek naar "Democratisch samenwerken", "Bewonerscommunicatie", "Wijkproces" en "Invloed van gedrag"
  • De participatiewaaier bevat een overzicht van verschillende vormen van projectparticipatie bij wind- en zonprojecten (zowel ontwerp- als financiële participatie). De participatiewaaier is bedoeld als menukaart van mogelijke bovenwettelijke participatieopties. Het is onderdeel van het Klimaatakkoord.
  • Gebruik de Participatieladder om inzichtelijk te maken welke vormen van participatie er zijn. Gebruik de Handreiking participatie van het Kennis- en Leerprogramma van de VNG om de juiste participatievorm te bepalen.
  • Voor verregaande energierenovaties bij sociale huurwoningen kan je gebruik maken van het draaiboek dat Stroomversnelling heeft ontwikkeld voor omgang met bewoners. Het is specifiek geschreven voor nul-op-de-meter renovaties, maar biedt ook inspiratie voor andere renovatie-trajecten.

Uit de praktijk

Vrijwilligerswerkgroepen ondersteunen de wijkaanpak

Vrijwilligerswerkgroepen ondersteunen de wijkaanpak

De wijkaanpak in het Haarlemse Ramplaankwartier kent verschillende vrijwilligers-werkgroepen die de wijkaanpak tot een succes helpen maken....
Lees meer
Stellingen geven bewoners een stem

Stellingen geven bewoners een stem

Om bewoners in Tilburg meer bij de wijkaanpak te betrekken, is de gemeente tijdens bewonersbijeenkomsten met stellingen gaan werken. Er word...
Lees meer
Hoe kom je tot een representatieve klankbordgroep?

Hoe kom je tot een representatieve klankbordgroep?

De gemeente Zeist wilde in Austerlitz een evenwichtige, representatieve klankbordgroep opzetten. Aan die klankbordgroep worden zaken voorgel...
Lees meer
Soms is aanbellen de beste optie

Soms is aanbellen de beste optie

Bij de wijkaanpak in Kerschoten zal in de toekomst letterlijk aangebeld worden bij bewoners die niet op e-mails en nieuwsbrieven reageren, o...
Lees meer
70-plussers betrekken met een ouderencoach

70-plussers betrekken met een ouderencoach

Met het oog op de vele 70-plussers met een koopwoning in de wijk is de energieregisseur in de Apeldoornse wijk Kerschoten van plan een ouder...
Lees meer
Een enquête laat zien waar de weerstand zit

Een enquête laat zien waar de weerstand zit

De energieregisseur heeft samen met de actieve bewonersgroep een enquête gehouden om te onderzoeken waarom bewoners wél en waarom ze niet zo...
Lees meer
Expeditie Warmte Utrecht

Expeditie Warmte Utrecht

Tijdens de Expeditie Warmte in de gemeente Utrecht (oktober 2120 - februari 2021) hebben vijf bewonersinitiatieven samen met bedrijven verke...
Lees meer
Nieuwe vormen van lokale democratie in Groningen

Nieuwe vormen van lokale democratie in Groningen

De Groninger burgertop van 2015, georganiseerd volgens de G1000-principes van David van Reybrouck, heeft voor inspiratie gezorgd voor een ni...
Lees meer
Contactpersonen in de wijk bereiken 80% van de bewoners

Contactpersonen in de wijk bereiken 80% van de bewoners

Uit de Voortgangsrapportage PAW Monitor 2021 is naar voren gekomen dat gemeenten worstelen met de vaak eenzijdige samenstelling van de actie...
Lees meer
Bewoners bepalen aanpassingen in corporatiewoningen

Bewoners bepalen aanpassingen in corporatiewoningen

Bij een omvangrijke renovatie in Amsterdam is een uitgebreid participatieproces opgezet waarbij bewoners intensief betrokken waren. Het traj...
Lees meer
Omgaan met verschillende participatiebehoeften van bewoners

Omgaan met verschillende participatiebehoeften van bewoners

Gemeenten ervaren dat bewoners op verschillende manieren betrokken willen zijn bij de wijkaanpak. Een relatief klein deel wil actief meedenk...
Lees meer